Halifax lost at Elst (Gld.) (near De Santackers) on 05-03-1943 (SGLO ref: T2094)

At the date of 05-03-1943, time: 2137, the aircraft type Halifax has been lost. The location of the plane was found at: Elst (Gld.) (near De Santackers). The unit of crew and plane is: 419 Sqdn. First flyer rank: Sergeant, name: L. Bakewell. The plane belonged to the Allied forces. 

Ooggetuigenverslag Mien Hermsen-Erdkamp (met dank aan Rob Hermsen)

Op 5 maart 1943 horen wij rond 21.30 uur wij beschietingen die een Duitse nachtjager uitvoert op een bommenwerper. Aan het geluid te horen komt het toestel angstig dichtbij. De hond wordt onrustig en draait om ons heen. Vader gaat naar buiten om te zien wat er aan de hand is. Korte tijd later komt hij weer naar binnen en geeft ons opdracht om naar de deel te gaan.

Het toestel komt op de boerderij af, verandert vervolgens van richting en draait terug. Deze wendingen zijn het gevolg van verlies van onderdelen, waardoor het toestel uit balans raakt. Uiteindelijk stort het toestel neer op het perceel Zevenbruggen vóór de boerderij.

De hond springt na de dreun van het neergestorte toestel van vreugde op en springt tegen ons aan.

Het toestel brandt deels uit en ontploffende munitie galmt nog geruime tijd na.

Vijf van zeven bemanningsleden worden door mijn man meegenomen naar het gemeentehuis van Bemmel. Aldaar geeft hij hen te eten. Uit onzekerheid over en in angst voor de afloop van de vluchtpoging bidden de bemanningsleden de Rozenkrans.

Korte tijd later zijn de Duitsers hen helaas op het spoor, waardoor zij niet via de linies kunnen worden doorgeleid. De Duitsers zijn hevig verontwaardigd over het feit dat de bemanningsleden te eten hebben gehad. Mijn man wordt uitgescholden en het nodige toegewenst. Verbazingwekkend dat hij daarvoor niet is gestraft of opgepakt. De bemanningsleden worden gevangen genomen en afgevoerd.

Nadat de bommenwerper is neergestort, komt de Feldgandammerie van het vliegveld Deelen. Doordat zij niet bekend zijn met de situatie ter plaatse, rijden zij met hun voertuig over de weg tussen de beide stromen van de Linge. Paniek breekt uit, omdat ze niet bij de bommenwerper kunnen komen. Na het nodige gebrul en gescheld, rijden ze terug naar de toegangsweg van de Santacker. Van daaruit kunnen ze de Zevenbruggen bereiken.

De vermoedelijke aanvoerder van deze Feldgandammerie rent naar de Santacker. Eenmaal binnen, belt hij met Deelen om te horen waar de bommenwerper zijn bommen heeft afgeworpen. Op dat moment speelt de angst voor de gevolgen van de bombardementen voor zijn familie als de belangrijkste drijfveer om inlichtingen te vergaren.

Daarna gaat hij met de rug tegen de deur staan om te voorkomen dat anderen binnen zouden kunnen komen. Hij zet vervolgens een tirade in op Hitler en alles wat met de oorlog te maken heeft. Hij vertelt dat op Deelen twee kampen van voor- en tegenstanders van de oorlog zijn. Hij behoort tot de laatste groep.

De volgende dag wordt de Feldgandammerie afgelost door vier mannen van de Luftwaffe. Eén van de vier heet Michel en een ander Hans Niessen. De twee anderen zijn niet bekend. Michel komt uit Beieren en heeft een slagerij, annex café. Hij is een nazi om den brode. Gedurende de dagen dat zij de bommenwerper bewaken, helpt Michel in de keuken bij het koken en het schoonmaken. Hij biedt zelfs aan om een varken te slachten. Mijn vader gaat daarop niet in, omdat het slachten als illegale arbeid wordt beschouwd en strafbaar is.

Hans Niessen is afkomstig uit Mönchen-Glabach. Hij laat in gesprekken met Gerrit, mijn broer, foto’s zien van Keulen na de bombardementen. In bedekten bewoordingen geeft hij commentaar op het verloop van de oorlog. Ook hij is geen fanatiek aanhanger (meer) van Hitler.

In het deels uitgebrande toestel liggen nog landkaarten. Wij mogen in het toestel kijken, maar er niets uithalen. Enkele dagen later wordt het toestel geborgen en afgevoerd.

Door informatie via internet weet ik nu wie de bemanningsleden zijn en welke opdracht zij hebben vervuld. In en na de oorlog hebben we door de opbouw van Nederland en het gezinsleven amper tijd om terug te denken aan het oorlogsverleden. De laatste jaren besteden wij weer tijd aan de oorlogsjaren en vertrouwen we zoveel mogelijk aan het papier toe.

Beek, juni 2004.

Info SGLO: